List of endemic plants of Sardinia

Sardinia (Sardegna) is a large island in the Mediterranean Sea, and is home to dozens of endemic species and subspecies of plants.[1] Although it is politically part of Italy, the World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions treats Sardinia as distinct botanical country.[2]

Plants are listed alphabetically by plant family. Extinct and presumed extinct species are indicated with †.

Amaryllidaceae

  • Narcissus supramontanus Arrigoni

Apiaceae

  • Ferula arrigonii Bocchieri
  • Oenanthe lisae Moris
  • Ptychotis sardoa Pignatti & Metlesics
  • Siler montanum subsp. corrasianum Bacch.
  • Siler montanum subsp. ogliastrinum Bacch.

Apocynaceae

Asparagaceae

  • Drimia glaucophylla (Bacch., Brullo, D'Emerico, Pontec. & Salmeri) Raus – southwestern Sardinia

Asteraceae

  • Bellium crassifolium Moris
  • Buphthalmum inuloides Moris – northern Sardinia
  • Castroviejoa montelinasana (Em.Schmid) Galbany, L.Sáez & Benedí
  • Centaurea filiformis Viv.
    • Centaurea filiformis subsp. ferulacea (Martelli) Arrigoni – eastern Sardinia (Baunei)
    • Centaurea filiformis subsp. filiformis
  • Centaurea horrida Badarò – Sardinia (T. Asinara, I. Tavolara)
  • Centaurea magistrorum Arrigoni & Camarda
  • Gelasia callosa (Moris) Zaika, Sukhor. & N.Kilian
  • Helichrysum saxatile Moris
    • Helichrysum saxatile subsp. morisianum Bacch., Brullo & Mossa
    • Helichrysum saxatile subsp. saxatile
  • Hieracium bernardi subsp. gallurense (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium bernardi subsp. templare (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium hypochoeroides subsp. supramontanum (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium leiopogon subsp. iolai (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium mattiroloanum subsp. martellianum (Zahn) Greuter
  • Hieracium pictum subsp. irginianum (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium racemosum subsp. limbarae (Arrigoni) Greuter
  • Hieracium racemosum subsp. oliastrae (Arrigoni) Greuter
  • Hypochaeris sardoa Bacch., Brullo & Terrasi
  • Lactuca longidentata Moris ex DC.
  • Lamyropsis microcephala (Moris) Dittrich & Greuter
  • Phagnalon rupestre subsp. morisianum (Ces., Pass. & Gibelli) Arcang.
  • Senecio marmorae Moris
  • Senecio morisii J.Calvo & Bacch. – central-eastern Sardinia
  • Senecio sardous (Greuter) Arrigoni
  • Senecio × vaccarii Fiori (S. leucanthemifolius × S. vulgaris)
  • Taraxacum barbaricinum Arrigoni
  • Taraxacum genargenteum Arrigoni
  • Taraxacum sarcidanum Arrigoni
  • Taraxacum sardomontanum Arrigoni

Boraginaceae

  • Anchusa crispa subsp. maritima (Vals.) Selvi & Bigazzi – northern Sardinia
  • Anchusa formosa Selvi, Bigazzi & Bacch.
  • Anchusa montelinasana Angius, Pontec. & Selvi
  • Borago morisiana Bigazzi & Ricceri – Sardinia incl. I. S. Pietro
  • Cynoglossum barbaricinum Arrigoni & Selvi
  • Echium anchusoides Bacch.

Brassicaceae

  • Brassica tyrrhena Giotta, Piccitto & Arrigoni
  • Odontarrhena tavolarae (Briq.) L.Cecchi & Selvi

Campanulaceae

  • Campanula forsythii (Arcang.) Bég.
  • Solenopsis bacchettae Brullo – central Sardinia

Caprifoliaceae

  • Cephalaria squamiflora subsp. bigazzii (Bacch., Brullo & Giusso) Domina
  • Cephalaria squamiflora subsp. mediterranea (Viv.) Pignatti
  • Dipsacus valsecchii Camarda
  • Valeriana amazonum (Fridl. & A.Raynal) Christenh. & Byng – eastern Sardinia

Caryophyllaceae

  • Cerastium ligusticum subsp. palustre (Moris) P.D.Sell & Whitehead
  • Cerastium supramontanum Arrigoni
  • Dianthus genargenteus Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  • Dianthus ichnusae Bacch., Brullo, Casti & Giusso
    • Dianthus ichnusae subsp. ichnusae
    • Dianthus ichnusae subsp. toddei Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  • Dianthus insularis Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  • Dianthus morisianus Vals. – southwestern Sardinia
  • Dianthus mossanus Bacch. & Brullo – southern Sardinia
  • Dianthus oliastrae Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  • Dianthus sardous Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  • Dianthus stellaris Camarda
  • Sagina revelierei Jord. & Fourr.
  • Saponaria ocymoides subsp. alsinoides (Viv.) Arcang.
  • Silene beguinotii Vals.
  • Silene ichnusae Brullo, De Marco & De Marco f.
  • Silene morisiana Bég. & Ravenel
  • Silene rosulata subsp. sanctae-therasiae (Jeanm.) Jeanm. – northern Sardinia
  • Silene valsecchiae Bocchieri – northeastern and southeastern Sardinia

Cistaceae

  • Helianthemum morisianum Bertol.
  • Helianthemum supramontanum Arrigoni

Colchicaceae

  • Colchicum actupii Fridl. – east-central Sardinia
  • Colchicum gonarei Camarda

Fabaceae

  • Anthyllis hermanniae subsp. ichnusae Brullo & Giusso – east-central Sardinia
  • Astragalus genargenteus Moris – central Sardinia
  • Astragalus gennarii Bacch. & Brullo – Monte Albo
  • Astragalus maritimus Moris – I. San Pietro
  • Astragalus tegulensis Bacch. & Brullo
  • Astragalus verrucosus Moris
  • Bituminaria morisiana (Pignatti & Metlesics) Greuter
  • Genista arbusensis Vals.
  • Genista bocchierii Bacch. Brullo & Feoli Chiapella
  • Genista cadasonensis Vals.
  • Genista desoleana subsp. martellii Bacch., Brullo & Giusso – western Sardinia
  • Genista ephedroides DC. – northeastern Sardinia
  • Genista insularis Bacch., Brullo & Feoli Chiapella
    • Genista insularis subsp. fodinae Bacch., Brullo & Feoli Chiapella
    • Genista insularis subsp. insularis
  • Genista morisii Colla
  • Genista nuragica Bacch., Brullo & Giusso
  • Genista ovina Bacch., Brullo & Feoli Chiapella
  • Genista pichisermolliana Vals. – east-central Sardinia
  • Genista salzmannii subsp. limbarae Bacch., Brullo & Giusso
  • Genista sardoa Vals.
  • Genista sulcitana Vals.
  • Genista toluensis Vals.
  • Genista valsecchiae Brullo & De Marco – southwestern Sardinia

Fagaceae

Grossulariaceae

  • Ribes multiflorum subsp. sandalioticum Arrigoni
  • Ribes sardoum Martelli – Sardinia, near Oliena

Hypericaceae

Iridaceae

  • Romulea bocchierii Frignani & Iiriti
  • Romulea × limbarae Bég. (R. ligustica × R. requienii)

Lamiaceae

  • Clinopodium sandalioticum (Bacch. & Brullo) Bacch. & Brullo ex Peruzzi & F.Conti – southwestern Sardinia
  • Clinopodium sardoum (Asch. & Levier) Peruzzi & F.Conti
  • Glechoma sardoa (Bég.) Bég.
  • Micromeria filiformis subsp. cordata (Moris) Pignatti
  • Nepeta foliosa Moris – Mt. Oliena
  • Salvia desoleana Atzei & V.Picci
  • Thymus catharinae Camarda

Malvaceae

  • Malva lusitanica subsp. pallescens (Moris) Valdés – islands off San Pietro
  • Malva stenopetala subsp. plazzae (Atzei) Iamonico

Orchidaceae

  • Anacamptis × alata nothosubsp. sarcidani (Scrugli & M.P.Grasso) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (A. laxiflora × A. morio subsp. longicornu)
  • × Anacamptorchis richardiorum (Soca) J.M.H.Shaw (Anacamptis papilionacea × Orchis mascula subsp. ichnusae)
  • Ophrys × barbaricina M.Allard & M.P.Grasso (O. holosericea × O. speculum × O. sphegodes)
  • Ophrys × domus-maria M.P.Grasso (O. apifera × O. holosericea × O. sphegodes)
  • Ophrys holosericea subsp. chestermanii J.J.Wood
  • Ophrys × luisae (Licheri & Napoli) Soca (O. argolica subsp. crabronifera × O. bombyliflora × O. sphegodes)
  • Ophrys × maremmae nothosubsp. normanii (J.J.Wood) H.Baumann & Künkele (O. holosericea subsp. chestermanii × O. tenthredinifera) – southwestern Sardinia
  • Ophrys × marganaiensis Licheri & Rodi (O. argolica subsp. crabronifera × O. sphegodes × O. tenthredinifera)
  • Ophrys × minuticauda nothosubsp. donorensis Gulli & M.P.Grasso (O. apifera × O. scolopax subsp. conradiae)
  • Ophrys × pardui Giotta & Piccitto (O. fusca subsp. iricolor × O. holosericea × O. sphegodes)
  • Ophrys × sulcitana Scrugli, Todde & Cogoni (O. holosericea × O. bombyliflora)
  • Ophrys × vicina nothosubsp. corriasiana H.Baumann, Giotta, Künkele, R.Lorenz & Piccitto (O. holosericea subsp. chestermanii × O. scolopax subsp. conradiae) – southwestern Sardinia
  • Orchis × penzigiana nothosubsp. sardoa Scrugli & M.P.Grasso (O. mascula subsp. ichnusae × O. provincialis)

Orobanchaceae

  • Orobanche denudata Moris

Paeoniaceae

  • Paeonia sandrae Camarda – northwestern Sardinia

Plantaginaceae

  • Cymbalaria muelleri (Moris) A.Chev. – central Sardinia
    • Cymbalaria muelleri subsp. muelleri – central Sardinia
    • Cymbalaria muelleri subsp. villosa Carnicero – central-eastern Sardinia
  • Linaria arcusangeli Atzei & Camarda

Plumbaginaceae

  • Armeria morisii Boiss.
  • Armeria sardoa Spreng.
  • Armeria sulcitana Arrigoni
  • Limonium acutifolium subsp. bosanum (Arrigoni & Diana) Arrigoni
  • Limonium acutifolium subsp. cornusianum (Arrigoni & Diana) Arrigoni
  • Limonium acutifolium subsp. nymphaeum (Erben) Arrigoni
  • Limonium acutifolium subsp. tenuifolium (Bertol. ex Moris) Arrigoni – western Sardinia
  • Limonium acutifolium subsp. tharrosianum (Arrigoni & Diana) Arrigoni
  • Limonium ampuriense Arrigoni & Diana
  • Limonium capitis-eliae Erben – southern Sardinia (Sant'Elia)
  • Limonium capitis-marci Arrigoni & Diana
  • Limonium caralitanum Erben
  • Limonium carisae Erben
  • Limonium coralliforme Alf.Mayer
  • Limonium cunicularium Arrigoni & Diana
  • Limonium × dolcheri Pignatti (L. articulatum × L. graecum subsp. divaricatum)
  • Limonium gallurense Arrigoni & Diana
  • Limonium hermaeum Pignatti – northeastern Sardinia (I. Tavolara)
  • Limonium insulare (Bég. & Landi) Arrigoni & Diana
  • Limonium laetum (Nyman) Pignatti – western Sardinia
  • Limonium lausianum Pignatti – western Sardinia (near Oristano)
  • Limonium malfatanicum Erben
  • Limonium merxmuelleri Erben
  • Limonium morisianum Arrigoni
  • Limonium multifurcatum Erben – northwestern Sardinia
  • Limonium oristanum Alf.Mayer
  • Limonium protohermaeum Arrigoni & Diana
  • Limonium pseudolaetum Arrigoni & Diana
  • Limonium pulviniforme Arrigoni & Diana
  • Limonium racemosum (Lojac.) Diana
  • Limonium retirameum Greuter & Burdet
  • Limonium sardoum (Pignatti) Erben – southern Sardinia (Sant'Elia)
  • Limonium sinisicum Erben
  • Limonium strictissimum (Salzm.) Arrigoni – northern Sardinia
  • Limonium sulcitanum Arrigoni
  • Limonium tibulatium Pignatti
  • Limonium tigulianum Arrigoni & Diana
  • Limonium tyrrhenicum Arrigoni & Diana
  • Limonium ursanum Erben
  • Limonium viniolae Arrigoni & Diana

Poaceae

  • Festuca morisiana subsp. morisiana – central Sardinia (Mt. Gennargetu)

Polygalaceae

Ranunculaceae

  • Aquilegia barbaricina Arrigoni & E.Nardi – east-central Sardinia
  • Aquilegia cremnophila Bacch., Brullo, Congiu, Fenu, J.L.Garrido & Mattana
  • Aquilegia nugorensis Arrigoni & E.Nardi – east-central Sardinia
  • Aquilegia nuragica Arrigoni & E.Nardi – east-central Sardinia
  • Ranunculus cymbalariifolius Balb. ex Moris

Rhamnaceae

  • Rhamnus persicifolia Moris

Rosaceae

  • Rubus laconensis Camarda
  • Rubus pignattii Camarda

Rubiaceae

  • Cynanchica deficiens (Viv.) P.Caputo & Del Guacchio – I. Tavolara
  • Cynanchica pumila (Moris) P.Caputo & Del Guacchio – near Oliena
  • Galium glaucophyllum Em.Schmid
  • Galium schmidii Arrigoni

Rutaceae

  • Ruta lamarmorae Bacch.

Salicaceae

Santalaceae

  • Thesium italicum A.DC.

Scrophulariaceae

  • Scrophularia morisii Vals.

Violaceae

  • Viola limbarae (Merxm. & W.Lippert) Arrigoni

References

  1. ^ Endemic plants of Sardegna, World Checklist of Vascular Plants (WCVP) checklist builder. Royal Botanic Gardens, Kew. Retrieved 10 February 2025.
  2. ^ Brummitt, R. K. (2001). World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions (PDF) (2nd ed.). International Working Group on Taxonomic Databases For Plant Sciences (TDWG). Archived from the original (PDF) on 2016-01-25. Retrieved 9 September 2024.